Van Gogh in de Vlaamse Ardennen
Onder de titel ‘Vuur in mij’ heeft VARIANT, met steun van de Vlaamse Overheid, een bijzonder cultuurproject afgerond dat de unieke connectie tussen Vincent van Gogh en de Vlaamse Ardennen opnieuw onder de aandacht bracht. Dit project, dat liep van juli 2022 tot eind 2023, bestond uit verschillende deelprojecten, waaronder het kunstparcours IVY, dat Van Gogh’s voettocht door de regio en de invloed van zijn ontmoeting met dominee-kunstenaar Abraham van der Waeyen Pieterszen belichtte.
In 1879 maakte Van Gogh een lange voettocht van de Borinage naar het Protestantse dorp Korsele in de Vlaamse Ardennen, waar hij de dominee-kunstenaar ontmoette. Deze ontmoeting vormde een belangrijk keerpunt in zijn leven, want op dat moment twijfelde Van Gogh over zijn toekomst, en uiteindelijk zou hij ervoor kiezen kunstenaar te worden.
Hoewel het kunstparcours inmiddels is afgesloten en de werken zijn verwijderd, blijft de impact van Van Goghs bezoek levend via de ‘Vergeten Voettocht’. Deze wandelroute, met tien luisterpunten, is toegankelijk via de ErfgoedApp en volgt Van Gogh’s spoor door de Vlaamse Ardennen. De wandeling start bij het Protestants Museum de Geuzenhoek en laat bezoekers stilstaan bij de sleutelmomenten uit Van Gogh’s leven.
Verslagen over de verschillende deelprojecten vind je op de YouTube-pagina van EVA-VARIANT: “Vuur in mij/IVY kunstparcours“. Meer ontdekken over Van Gogh’s verhaal en zijn ontmoeting met Pieterszen? Bezoek de website van kunstenaar Johan Tahon en schrijver Lander Deweer, gewijd aan dit bijzondere hoofdstuk uit Van Goghs leven: vangoghvlaamseardennen.com.
Bekijk de video’s van het kunstparcours Vuur in mij/IVY en ontdek hoe Van Gogh’s voettocht en mentorschap tot leven worden gebracht. Klik op de afbeelding voor de YouTube-afspeellijst.
Ontdek de bijzondere voettocht van Vincent van Gogh door de Vlaamse Ardennen met de ErfgoedApp. Volg de luisterpunten en wandel in zijn voetsporen langs historische plekken en verhalen. Klik op de afbeelding voor de link.
IVY Kunstparcours – Een terugblik.
Het kunstparcours IVY bood een unieke blik op de emotionele diepgang van hedendaagse kunst, zorgvuldig geselecteerd door curator Johan Tahon. Hij benadrukte de belangrijke rol van mentorschap in het creatieve proces en koos kunstenaars die de waarde hiervan erkennen als inspiratiebron.
De naam IVY verwijst naar de klimop, die op het graf van Van Goghs mentor, Abraham van der Waeyen Pieterszen, groeit op het protestantse kerkhof in Horebeke. Deze klimop is een symbool van onsterfelijkheid. Het onderzoek van Tahon en auteur Lander Deweer, die het boek ‘De vergeten voettocht van Vincent van Gogh‘ schreef, verlicht de cruciale ontmoeting tussen Van Gogh en Pieterszen in 1879, die een keerpunt in Van Gogh’s leven en werk markeerde.
Bezoekers werden aangemoedigd om de kunstwerken vanuit een emotioneel perspectief te benaderen, wat bijdroeg aan een unieke ervaring die de kracht van mentorschap en creativiteit onderstreepte.
Ben je benieuwd naar meer? Ontdek de werken van de vijftien kunstenaars die werden geselecteerd voor het IVY-parcours: Willem Boel, Charlie De Voet, Alle Jong, Renato Nicolodi, Jacqueline Peeters, Stefan Peters, Elisia Poelman, Lee Ranaldo, Alberto Scodro, Johan Tahon, Alexander Tinei, D.D. Trans, Bettie van Haaster, Peter Verhelst en W. VYNCK.
De 15 werken tentoongesteld tijdens het kunstenparcours IVY – Klik op de afbeelding om het mediabestand te openen met de titel van het werk.
Projecten ‘Vuur in mij’
Tal van organisaties in de Vlaamse Ardennen vonden inspiratie in het verhaal van Van Gogh. Hier lees je meer over hun creatieve tocht.
Net als voor de jonge Vincent is het voor kwetsbare jongeren vandaag niet altijd makkelijk om hun weg te vinden. PROFO vzw zet zich in om de kansen van kwetsbare jongeren in de maatschappij te versterken. Geïnspireerd door het project Vuur in mij zette PROFO in het voorjaar van 2023 volop in op de kracht van kunst. Samen met het PROFO-team en de Gentse street art kunstenaars van ‘Wallin’ vertaalden de jongeren het vuur in hen in monumentale muurschilderingen, die voortaan binnen en buiten voor permanente inspiratie zullen zorgen in hun gebouw in Oudenaarde.
De cursisten beeldende kunsten van de Kunstacademie Vlaamse Ardennen (KAVA) in Ronse gaven een eigentijdse twist aan het leven en werk van Vincent van Gogh. Iconische thema’s zoals zonnebloemen en uitdrukkingen van psychische kwetsbaarheid kregen een persoonlijke en creatieve interpretatie. Daarnaast lieten de cursisten zich inspireren door minder voor de hand liggende objecten uit het stadsmuseum MUST, wat resulteerde in stillevens die een verbinding legden tussen het tijdperk van Van Gogh en het heden.
In het Crosslab van KAVA ontmoetten jongeren elkaar rond muziek en woord. Hier ontstond een improvisatie-performance, geïnspireerd door Van Goghs beroemde voettocht. De presentatie van deze performance vond plaats op een symbolische locatie: Korsele, waar Van Gogh destijds steun vond bij mentor Pieterszen en waar het kunstparcours IVY tot leven kwam.
De cursisten van de Stedelijke Academie voor Beeldende Kunsten (SABK) in Zottegem vonden inspiratie in kunst, psyche en mentorschap. Zij stelden hun werken tentoon en gingen samen met bewoners van het Beugelhof op zoek naar wat het verhaal van Van Gogh voor hen betekent, vastgelegd in schilderkunst en fotografie. Het Beugelhof bood hierbij een unieke plek waar ontmoeting en creatie samenkwamen.
Meer over dit bijzondere project lees je in Het Beugelhof stelt ontmoeting en creatie centraal.
In Het Beugelhof, een initiatief van GGZ Philippus Neri Vlaamse Ardennen, vinden mensen met psychosociale kwetsbaarheden een plek om creatief aan de slag te gaan, samen te tuinieren of simpelweg elkaar te ontmoeten. In samenwerking met de Stedelijke Academie voor Beeldende Kunsten (SABK) in Zottegem lieten de bewoners zich inspireren door het werk van Van Gogh. In groepsateliers schilderden ze zelfportretten naar het voorbeeld van de meester, haakten in zijn kenmerkende kleuren, en keken fotografen naar het landschap door de ogen van Van Gogh. Anderen herontdekten de kunst van het briefschrijven door Vincents brieven aan zijn broer Theo te lezen en zelf weer brieven te schrijven.
Ook in de Van Gogh-ateliers, die samen met SABK werden georganiseerd, stond ontmoeting centraal. Cursisten schilderkunst van de academie werkten samen met de Beugelhof-groep aan abstracte, innerlijke landschappen. Cursisten fotografie portretteerden de bewoners van Het Beugelhof en stonden op hun beurt zelf model, terwijl hun dialoogpartner de camera hanteerde. Deze samenwerking zorgde voor een bijzondere creatieve wisselwerking.
Een ander hoogtepunt van het project was de muurschildering in Den Herenput, een ecologische teel- en deeltuin van psychiatrisch ziekenhuis Frapello (onderdeel van GGZ Philippus Neri Vlaamse Ardennen), in samenwerking met de stad Zottegem en Streekmotor23. Hier werken patiënten en buurtbewoners samen aan een gedeelde tuin, met als doel positieve beeldvorming en geestelijke gezondheidszorg te bevorderen. De kleurrijke muurschildering, gemaakt door schoolkinderen van Vrije basisschool De Vlinder, zorggebruikers en medewerkers van het Beugelhof, markeert dit ontmoetingspunt. Een quote van Van Gogh, “Een groot vuur brandt in mij, maar niemand stopt om zich eraan op te warmen,” brengt zijn zoektocht naar een levensdoel onder de aandacht en versterkt de boodschap van veerkracht en mentale weerbaarheid.
In het boek ‘De vergeten voettocht van Vincent Van Gogh’ (Atlas Contact, mei 2023) reconstrueert Lander Deweer de voettocht die de toen 26-jarige Vincent van Gogh tijdens de broeierige zomer van 1879 maakte van de Borinage naar de Vlaamse Ardennen; een tocht van drie dagen en twee nachten naar de Geuzenhoek, de protestantse enclave in Sint-Maria-Horebeke. Koste wat het kost wilde Van Gogh er de schilderende dominee Abraham van der Waeyen Pieterszen zien, een van de weinige vertrouwensfiguren die hem nog restten. Was het tijdens deze voettocht dat hij kunstenaar werd?
Auteur Lander Deweer liet zich inspireren door beeldend kunstenaar Johan Tahon, spoorde de nazaten van Pieterszen op en raakte meer en meer gefascineerd door de Geuzenhoek, het merkwaardige protestantse gehucht waar Pieterszen nog altijd begraven ligt.
Meer weten over de auteur en het boek:
De Geschied- en Heemkundige Kringen gingen in hun archieven op zoek naar nog onbekende sporen die Van Gogh achterliet tijdens zijn tocht door de Vlaamse Ardennen.
- GHK Triverius gaf een verrassende inkijk in hun onderzoek naar deze lokale connecties van Van Gogh.
- GHK Bouveloo belichtte de relatie tussen Van Gogh en zijn leraar Eugène Siberdt, die lesgaf aan de Academie van Antwerpen en de kruisweg schilderde voor de voormalige kerk van Wortegem.
Deze projecten zijn inmiddels afgerond, maar de fascinerende ontdekkingen blijven bewaard voor de toekomst.
In de lente en zomer van 2023 sloten de leerlingen van BSO Bernardusdriesprong zich aan bij het project ‘Vuur in mij’, waarin ze zich lieten inspireren door het werk van Vincent van Gogh. Tijdens dit project kregen jongeren met een verstandelijke beperking en/of autismespectrumstoornis de kans om hun eigen interpretatie te geven aan iconische Van Goghs schilderijen, zoals de zonnebloemen, sterrenhemels en portretten. Hun werken vormden een mix van hun eigen visie en de stijl van Van Gogh.
De resultaten werden tentoongesteld in de winkeletalages van Oudenaarde, waar voorbijgangers de unieke interpretaties konden bewonderen. Het project ‘Vuur in mij’ bood een prachtig podium voor de leerlingen om hun kunst te delen met het grote publiek.
‘Helden van de kunst‘, een initiatief van BSO Bernardusdriesprong, werd opgestart in 2022 en biedt wekelijks creatieve workshops aan voor leerlingen. Dit programma blijft succesvol, ook na het Van Gogh-project, met telkens nieuwe thema’s waarin de leerlingen zich kunnen uitleven en hun artistieke talenten kunnen ontwikkelen.
Momentopnames van de creatieve energie tijdens de deelprojecten van Vuur in mij. Elk beeld vertelt een verhaal van artistieke expressie, geïnspireerd door het leven en werk van Van Gogh – Klik op de afbeelding om het mediabestand te openen.